Weten én doen: waarom gezonder leven zo lastig lijkt te zijn

Ik ontmoet ze dagelijks: mensen die gezonder willen leven: fitter worden, gezonder eten, wat kilo’s kwijt, vaker bewegen. De intentie is er, soms zelfs heel sterk. Maar toch… komt het er vaak niet van. Waarom is het toch zo lastig om gezonde keuzes vol te houden, zelfs als je weet dat het goed voor je is? Tijd om dieper te duiken in de kloof tussen willen en het daadwerkelijk doen en hoe je die kloof kunt overbruggen.

De kloof tussen intentie en actie

Anneke van 45 jaar kwam op een dag naar me toe. Ze had al van alles geprobeerd om gezonder te gaan leven, maar elke keer viel ze weer terug in oude patronen. Dat was ontzettend frustrerend voor haar en deed wat met haar motivatie en zelfvertrouwen: ‘Waarom zou ik het nog proberen? Ik kom steeds weer terug bij af.’

Als je je in dit verhaal herkent, weet dan dat je niet de enige bent. Vervelend is het wel: je wilt zo graag, waarom lukt het nou niet? Heel vaak gaat het niet om een gebrek aan wilskracht, maar spelen er andere factoren mee. 

Terug naar Anneke. Ze nam me mee in wat ze allemaal had geprobeerd om gezonder te gaan leven en gewicht te verliezen. Al snel werden me een aantal dingen duidelijk. Want wat was het geval? 

1. Anneke wilde te veel in te korte tijd bereiken. Ze gooide in één keer haar complete voedingspatroon om, probeerde elk vrij moment te gaan bewegen en ging van 0 keer sporten in de week naar direct 4 keer. Ze kon dit niet lang volhouden.

2. Ze was ongelooflijk streng voor zichzelf. Ze wilde het perfect doen. Toen ze een keer een dag niet lekker in haar vel zat en andere keuzes maakte, baalde ze hier zo van dat ze al snel de moed opgaf. 

3. Anneke vond het lastig om geduldig te zijn en te vertrouwen op het proces. Toen haar gewicht een week lang niet naar beneden ging, begon ze te twijfelen en werd ze nog strikter. Zo werd het nog lastiger om vol te houden.

Anneke viel steeds weer terug in oude patronen en gewoonten. Dat is niet zo gek, want wij mensen zijn gewoontedieren. Hoe langer we een bepaald patroon volgen, hoe meer het ‘gewoon’ wordt en binnen onze comfortzone valt.

Het is dus best lastig om gewoonten te doorbreken, helemaal als we die al jarenlang volgen. Het is belangrijk je hier bewust van te zijn: patronen doorbreken kost tijd, energie en focus. Dat lukt vaak niet van de een op de andere dag.

Hoe kan je er dan voor zorgen dat je wél in actie komt en deze oude, ongezonde gewoonten kan vervangen door nieuwe, gezonde gewoonten?

Van weten naar doen: een kennisprobleem?

Tegenwoordig is er heel erg veel informatie te vinden over gezonder leven, afvallen, het maken van gezonde voedingskeuzes, hoe vaak en hoe veel je zou moeten bewegen en wat de beste sport is om te doen.

Het is niet verkeerd om je te verdiepen in wat het betekent om gezonder te leven en hoe dit eruitziet. Maar te veel kennis kan er ook weer voor zorgen dat je niet in actie komt. Ik zal uitleggen hoe dat werkt.

Door te zoeken naar de beste manier, kan je overweldigd raken van alle (tegenstrijdige) informatie. Je kunt een te lange lijst maken van to-do’s, die je verlammen en je tegenhouden om actie te ondernemen. 

In plaats van eerst uit te zoeken wat ‘de allerbeste’ manier is, kan je beter gewoon beginnen en gaandeweg aanpassingen maken waar nodig.

Het hebben van te weinig kennis is tegenwoordig zelden het probleem. Ik denk eerder dat het een probleem is dat we te veel kennis willen hebben voor we in actie komen. 

Als een kind leert fietsen, dan hoeft het niet eerst helemaal te weten hoe een fiets precies werkt, hoe het kan dat een wiel draait en van welk materiaal de fiets gemaakt is. Wat doet een kind dat wil leren fietsen dan wél? Juist: oefenen, oefenen, oefenen. En gaandeweg leert het meer over hoe een fiets werkt. 

Zo zouden we gezonder leven en afvallen ook moeten benaderen: als een leerweg, waarbij je oefent en gaandeweg kennis opdoet.

Sociale invloed

Een ander aspect wat erg onderschat wordt is de invloed van je (sociale) omgeving. We zouden heel graag willen dat we ons niet laten afleiden door wat onze omgeving doet, maar helaas zijn we beïnvloedbaarder dan we vaak denken.

Stel je voor dat iedereen in je familie zich totaal niet dik (pun intended) maakt om zijn of haar gezondheid. Er worden weinig gezonde voedingskeuzes gemaakt, men zit liever op de bank achter de tv dan buiten in beweging. Sporten? Nee, dank je. 

Dit is een heel extreem voorbeeld, maar hoe lastig is het dan om gezonder te gaan leven. Helemaal als je omgeving je niet steunt in de keuzes die je maakt. Zie dan maar eens zo sterk in je schoenen te staan en je niet te laten afleiden door je familie, collega’s of vrienden. 

Toch weet ik uit ervaring dat ook dan verandering mogelijk is en dat het zelfs anderen om je heen kan inspireren om ook gezondere keuzes te gaan maken! Stel dat jouw omgeving je op dit moment niet steunt of hele andere keuzes maakt, dan is het goed om het gesprek aan te gaan. Vertel je omgeving over je doelen en waarom je gezondere keuzes wilt maken. Vertel dat je hun support kunt gebruiken en deel eerlijk dat je het lastig vindt. 

Door te verwoorden hoe je je voelt en wat je wilt, kan je zorgen voor meer begrip en ondersteuning vanuit je omgeving. Dit kan jou weer helpen om scherp te blijven en het goede voorbeeld te geven.

Trouwens, je omgeving kan juist ook een heel positief effect hebben op de keuzes die je maakt. Als je je omringt met mensen die hun gezondheid hoog in het vaandel hebben staan én je motiveren om hetzelfde te doen, dan is dit erg helpend. 

Daarom is het belangrijk om gelijkgestemden te zoeken. Is dit in je familie of vriendenkring: perfect! Is dit niet het geval, dan is het verstandig om verder te zoeken. Tegenwoordig heb je op sociale media, zoals Instagram, veel mensen die hun proces delen en elkaar motiveren en stimuleren. Je kunt er bijvoorbeeld ook voor kiezen om groepstraining te volgen bij een sportschool of bootcamp. Genoeg mogelijkheden!

Wij zijn gewoontedieren

Zoals ik al eerder vertelde, is het vaak niet een kwestie van wilskracht om je gezondheidsdoelen wel of niet te bereiken. We vertrouwen te vaak op onze motivatie en gebruiken het gebrek aan motivatie als reden waarom het niet lukt. 

Laten we daarmee stoppen. 

Want eerlijk is eerlijk: je bent niet altijd gemotiveerd. Motivatie is fijn, maar je kunt er niet op vertrouwen. 

De kunst is om te werken aan het ontwikkelen van gezonde gewoonten en routines, juist voor de periodes waarin je minder gemotiveerd bent. Daarom is het zo ongelooflijk van belang dat je je ongezonde gewoontes verwisselt voor nieuwe, gezonde gewoontes. Dit gaat je helpen om de kloof tussen intentie en actie te doorbreken.

Nu praktisch: hoe pak je het aan?

Terug naar het verhaal van Anneke en waarom het haar niet lukte haar doelen te behalen. Anneke wilde te veel tegelijk, was te streng voor zichzelf en had te weinig geduld. Dat zijn de drie kernpunten die ik je vandaag mee wil geven. 

Hoe kom je in actie? 

Allereerst door na te denken over een plan van aanpak en haalbare doelen op te stellen. Te veel tegelijk willen lukt misschien een paar dagen lang, maar is in veel gevallen niet haalbaar op de langere termijn. 

Ik zie dat de meeste mensen succes behalen als ze aan ‘goal stacking’ doen. Wat dat inhoudt? Ze focussen zich voor een bepaalde tijd op één doel. Bijvoorbeeld het dagelijks behalen van een stappendoel. Gaat dit een paar weken goed, dan nemen ze er een ander doel bij, bijvoorbeeld het eten van 2 stuks fruit per dag. Gaat dat een paar weken goed, dan nemen ze er weer een ander doel bij, bijvoorbeeld 2x per week sporten. 

Door het op deze manier aan te pakken, bereiken ze veel meer dan dat ze al deze doelen tegelijk zouden moeten uitvoeren. Dit zou te overweldigend, te groot geweest zijn, waardoor ze het niet vol konden houden en de handdoek in de ring gooiden. 

Anneke wilde te veel tegelijk bereiken, waardoor ze uiteindelijk niet verder kwam. Daarom is het zo belangrijk om kleinere, behapbare doelen te stellen en gaandeweg deze doelen uit te breiden of andere doelen erbij te nemen. 

Wat zijn goede doelen om mee te beginnen? Hier een lijstje:

• Eet een x aantal calorieën per dag. Bereken je caloriebehoefte. Wil je afvallen, eet dan dagelijks ongeveer 500 calorieën onder je behoefte. Houd bij wat je eet in een app als MijnEetmeter of Lifesum.

• Eet dagelijks 2 stuks fruit en minimaal 250 gram groenten

• Stel een haalbaar stappendoel. Loop je nu dagelijks 3000 stappen? Zet dan eerst je doel op bijvoorbeeld 5000-6000 stappen. Gaat dat eenmaal goed, dan kan je dit weer verhogen.

• Focus op het eten van meer eiwitten of meer vezels. Probeer elke dag je gewicht in eiwit-grammen te eten (dus als je 60 kilo weegt, eet je 60 gram eiwit) of probeer dagelijks 30 gram vezels binnen te krijgen.

• Drink dagelijks 2 liter water

Wil je kleinere, behapbare doelen maken? Doe het dan bijvoorbeeld zo: 

• Ga een keer per week met de fiets naar het werk in plaats van met de auto. Gaat dat lekker? Kijk of je ook twee of drie keer kunt fietsen. Bouw deze gewoonte op.

• Maak een ochtend-, lunch- of avondwandeling. Begin eens met 20 minuten. Kijk of je dit kunt uitbreiden.

• Drink bij elke maaltijd en bij het tandenpoetsen 1 of 2 grote glazen water.

Het draait erom dat je doelen opstelt die haalbaar voor je zijn en je verder brengen richting je uiteindelijke doel. Liever kleine, haalbare doelen die je (makkelijk) kunt halen, dan grote, onhaalbare en onrealistische doelen die niet vol te houden zijn.

Hoe meer je ziet dat je de doelen kunt halen, hoe meer motivatie en vertrouwen dit geeft. Na verloop van tijd kan je dan ontzettend veel stappen maken en resultaat behalen!

Wees eens lief voor jezelf

Anneke was veel te streng voor zichzelf en heel ongeduldig. Dat zie ik heel vaak gebeuren. We zijn het meest kritisch op onszelf. Heb je weleens stilgestaan bij hoe je over jezelf praat? Hoe je jezelf de grond in kunt boren als je een keer een misstap begaat? 

Ik vroeg Anneke wat ze zou zeggen als een vriendin naar haar toekwam en deelde hoe het haar niet lukt om gezonder te gaan leven. Anneke zei: ‘Ik zou begrip tonen, naar haar luisteren en proberen mee te denken. Ik zou haar zeggen dat ze niet gefaald had, maar dat ze de draad gewoon weer op zou kunnen pakken. Ik zou haar aansporen, motiveren en steunen.’

Met dat ze dat zei, viel het kwartje: zo moest ze ook tegen zichzelf praten. Hoe lastig het misschien ook is: probeer tegen jezelf te praten hoe je ook tegen je vriend of vriendin praat. Het gaat je helpen om niet bij de pakken neer te zitten, maar de draad weer op te pakken als het een keer niet gaat zoals je wil. 

Net als dat kind dat leert fietsen. Als het een keer valt, dan zeg je toch ook niet: ‘Geef het maar op, het lukt je nooit?’. Nee, je zou het kind oprapen, troosten en aansporen om te blijven oefenen. 

Zo zou het ook moeten zijn met gezonder leven. Zie het als een leerweg, waarbij je soms valt en soms niet lukt. Maar stap altijd weer op die fiets. Je zult steeds beter je weg vinden in je nieuwe, gezonde leven!

Last, but not least: heb geduld. Het opbouwen van gezonde gewoonten kost tijd en energie. Het is onrealistisch om te verwachten dat je het ineens allemaal binnen een week of een maand onder de knie hebt. 

Geef jezelf dus de tijd om nieuwe en gezonde gewoonten te ontwikkelen. Geef niet op bij een tegenslag. Dat hoort erbij. Probeer nieuwe routines te creëren, zodat je ook in tijden van minder motivatie kunt blijven doen wat je moet doen. 

En kom je er zelf niet uit, weet dan dat er mensen zijn die je kunnen helpen. Mensen om je heen of professionals. Wees niet bang om hulp in te schakelen! Misschien is het wel precies wat je nodig hebt om je doelen wél te bereiken.

Als personal trainer in Apeldoorn en online coach begeleid ik mensen naar een fitte leefstijl en gezond gewicht. Wil je hier nou meer informatie over, neem dan gerust een kijkje op mijn website of neem contact met me op: www.oscargroenewold.nl 

Succes! 

Oscar Groenewold